Portal ARCANA: Za co Polacy powinni być wdzięczni Ronaldowi Reaganowi? Czy Polacy należycie uczcili pamięć prezydenta USA?

Stanisław Michalkiewicz: Przede wszystkim za to, że zazbroił na śmierć Związek Radziecki. Nie mniej ważne było to, iż skutecznie powstrzymał sowiecką ekspansję w Afganistanie. Dzięki temu w roku 1985 Gorbaczow musiał zaproponować mu zawarcie traktatu rozbrojeniowego – co oznaczało w konsekwencji ewakuację sowieckiego imperium z Europy Środkowej i szansę na polityczne wyzwolenie żyjących tu narodów – również i naszego. A że daliśmy się wykiwać przemalowanym na demokratów stalinowcom i razwiedce – to inna sprawa – ale szansa była. Poza tym mam osobisty powód do sentymentu dla Ronalda Reagana – nie tyle nawet to, że skutecznie naciskał na komucha, dzięki czemu komuch musiał być grzeczny i nie trzymał mnie zbyt długo w obozie i w ogóle – zachowywał się powściągliwie – co dlatego, że natchnął również mnie wiarą i nadzieją, że można zbudować ustrój wolności. W połowie lat 80-tych w podziemnym wydawnictwie „Kurs” wydaliśmy książkę Guy Sormana „Rewolucja konserwatywna w Ameryce” – traktującą o reaganowskiej kontrrewolucji. To było dla nas bardzo ważne, bo pokazywało, że jest alternatywa wobec socjalizmu realnego i to alternatywa niezwykle atrakcyjna. Niestety, przemalowani stalinowcy do spółki z pożytecznymi idiotami i lewicowcami szczerymi dogadali się z komuchami i z tej sodomii narodziło się kalectwo w postaci III RP. Nie uczciliśmy pamięci Ronalda Reagana ani „należycie”, ani wcale. Przypomnę choćby inicjatywę nadania Jego imienia Placowi Konstytucji w Warszawie. Jakiż podniósł się klangor jaruzelszczyków i michnikowszczyzny – i oczywiście nic z tego nie wyszło. Okazaliśmy się niewdzięcznikami – ale skoro czcimy Edwarda Gierka, to może rzeczywiście nie zasługujemy na lepszy los, niż bycie kolonią?

Portal ARCANA: Czy Polska w planach Reagana miała jakiś wyjątkowy status? Jeśli tak, to dlaczego?

S. M.: Wszystko wskazuje na to, że tak. Zarówno wsparcie, jakie Ronald Reagan okazywał „Solidarności”, jak i jego reakcja na stan wojenny – również w postaci pomocy finansowej dla podziemia, która niestety w znacznej części przechodziła przez ręce konfidenta Jerzego Milewskiego, którego Lech Wałęsa znalazł w korcu maku, żeby postawić na czele Międzynarodowego Biura „S” w Brukseli - i do konfidentów trafiała. Reagan wiedział, że w Polsce jest autentyczna opozycja. Nie orientował się jednak w rozmiarach i wpływach komunistycznej agentury – dość jednak powiedzieć, że i my do dzisiaj ani jednego, ani drugiego nie znamy. A nawet jeśli znamy, to udajemy, że to nic nie szkodzi i tolerujemy ubeckich konfidentów nawet na najwyższych szczeblach hierarchii Kościoła. Tymczasem w innych krajach komunistycznych nawet tego nie było. Przykładowo Żeliu Żelew, pierwszy „demokratyczny” prezydent Bułgarii, był tzw. „dysydentem śniadaniowym”, podsuniętym francuskiemu ambasadorowi na śniadanie z prezydentem Mitterrandem przez bułgarskie MSW. W Rumunii za opozycję musiała robić Securitate – więc w tych okolicznościach Polska, siłą rzeczy, musiała być w planach prezydenta Reagana państwem ważnym.

Portal ARCANA: Reagan potrafił utrzymać się na szczytach popularności mimo niechęci mediów i wielu środowisk biznesowych. Czy taki fenomen jest możliwy w Polsce?

S. M.: Jeśli chodzi o media – owszem, tzw. liberałowie, czyli amerykańscy socjaldemokraci, byli przeciwnikami Reagana, ale za jego czasów i na tym polu dokonała się kontrrewolucja i pojawili się publicyści o zdecydowanie antysocjalistycznym obliczu. Jeśli chodzi o środowiska biznesowe, to przeciwników Reagana było tu znacznie mniej, zwłaszcza gdy okazało się, że reaganomika zaczyna działać. Wreszcie – Reagan odwoływał się do opinii tzw. zwykłych Amerykanów ponad głowami mediów i różnych sitw, co – jak sadzę – było możliwe dzięki temu, że amerykańska razwiedka podzielała idee tego prezydenta i z nim sympatyzowała.

Portal ARCANA: Skąd się wzięło u Reagana przekonanie, że wobec Rosji należy obrać zdecydowany i twardy kurs? Czy następcy Reagana czerpią coś z myśli swojego wielkiego poprzednika?

S. M.: Wszystko wskazuje na to, że z czasów młodości. Reagan był działaczem związkowym, ale prawicowym, więc ukształtowanym przez antykomunistyczny światopogląd. Poza tym chyba znał uwagę Mikołaja Machiavellego o Rzymianach – że „nie pozwalali dojrzewać niebezpieczeństwom przez uchylanie się od wojny”. Reagan miał odwagę pokerową sprawdzić sowieciarzy – i okazało się, że to oni spasowali. Dał Amerykanom poczucie siły – które właśnie odbiera im Obama. Szkoda słów.

Portal ARCANA: Polityka gospodarcza stosowana przez Reagana bywa nazywana reaganomiką. Czy mógłby Pan pokrótce scharakteryzować jej wyznaczniki? Czy byłaby ona zbawienną receptą dla Polskiej gospodarki, skoro można doszukiwać się pewnych podobieństw w bolączkach ekonomicznych ówczesnych Stanów i dzisiejszej Polski, jak np. rosnący dług publiczny, które to za jej pomocą były rozwiązane?

S. M.: Reaganomika odwoływała się do tradycyjnych amerykańskich ideałów: wolności i przedsiębiorczości. Dlatego też – jak wspomniałem – w latach 80-tych inspirowała niektóre środowiska w Polsce nie tylko jako alternatywa dla socjalizmu realnego, ale przede wszystkim jako metoda sprzyjająca nadrobieniu zapóźnień. Wbrew opiniom różnych Izabeli Sierakowskich, które na tych sprawach znają się jak świnia na gwiazdach i dorabiają się futer do kostek na „społecznej wrażliwości” – czyli dojeniu Rzeczypospolitej - Polska w 1989 roku była czterokrotnie bardziej zapóźniona w stosunku do europejskich krajów, które w roku 1939 znajdowały się na porównywalnym z nią poziomie. Pisał o tym prof. Eugeniusz Rychlewski z SGH, który bodajże jako jedyny z polskich ekonomistów sporządził bilans zamknięcia PRL. W tym właśnie duchu przemawiał do parlamentarzystów w 1990 roku Milton Friedman, mówiąc, że Polska nie powinna ślepo naśladować rozwiązań stosowanych aktualnie w bogatych krajach zachodnich – bo nie jest bogatym krajem zachodnim. Powinna raczej naśladować rozwiązania, które kraje te stosowały u siebie, gdy były takie biedne, jak Polska. To znaczy – prywatyzację sektora publicznego, unikanie fiskalizmu i reglamentacji gospodarki, po prostu odblokowanie wolnej przedsiębiorczości. Krótko mówiąc – „dziki” kapitalizm. Coś takiego było u nas w roku 1989 i przez część roku 1990. Potem nastąpił odwrót na całej linii i w 1999 roku reglamentacja obejmowała już ponad 200 obszarów gospodarki. Dług publiczny USA za czasów Reagana, tj. w ciągu 8 lat wzrósł – o ile pamiętam – do wysokości 5 bln dolarów, ale przynajmniej było widać dlaczego. Reagan uczynił ze Stanów Zjednoczonych najsilniejsze militarnie mocarstwo na świecie. Dla porównania – George Bush junior powiększył dług publiczny USA o 5 bln dolarów, ale roztrwonił to na „operacje pokojowe”, z których Ameryka ma tyle samo co i my – czyli nic, a każdy dzień kosztuje ją 300 mld dolarów. A nasi Umiłoweani Przywódcy – na co? Wygląda na to, że wraz ze swoim zapleczem politycznym przepuszczają to przez przewody pokarmowe.

Portal ARCANA: John O'Sullivan w słynnej książce „Prezydent, Papież, Premier: Oni zmienili świat” pisze między innymi o dokładanych przez Ronalda Reagana staraniach, by Jan Paweł II otrzymywał informacje amerykańskiego wywiadu na temat wydarzeń w bloku sowieckim. Jak Pan ocenia jako całość, taki antykomunistyczny tercet, w którym rzecz jasna, znajdzie się jeszcze Margaret Thatcher?

S. M.: Jestem szczęśliwy, że takie osobistości pojawiły się na świecie za mojego życia, że mogłem patrzeć na ich działalność i ją studiować. I chociaż świat dzisiaj inaczej wygląda, to pamięć o nich sprawia, że wiemy, do czego nawiązać, kiedy – jeśli Bóg pozwoli – pojawią się nowe możliwości. Bo wolność i przedsiębiorczość stale są aktualne.

Rozmawiał Łukasz Wiater