Dobór rozmówców nie jest taki jednoznaczny. Są to przedstawiciele rozmaitych dziedzin życia, także z różnych opcji politycznych. Oprócz ś.p. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego, czy (wówczas) doktora Krzysztofa Szczerskiego, kojarzonymi jednoznacznie z obozem Prawa i Sprawiedliwości, można też przeczytać wywiady z prof. Jerzym Buzkiem, czy prof. Pawłem Śpiewakiem, wiernie stojących pod sztandarem Platformy Obywatelskiej. Różnorodność podejmowanych tematów oraz pluralizm światopoglądowy rozmówców sprawia, że konkretne partie książki wydają się być niewspółmierne. Jedne czyta się z przyjemnością, w innych można odnieść wrażenie, że oto mamy przed sobą nagłówki ze znanej, opiniotwórczej gazety, pełne wyświechtanych frazesów i sofizmatów. Ten kolorowy pejzaż daje jednak pewną satysfakcję – pozwala na wyrobienie sobie oceny co do poszczególnych środowisk intelektualnych w naszym kraju oraz ukazuje szerokie spektrum poglądów.

Prostych rozwiązań brak

Trzeba tu koniecznie podkreślić, że autor pytań, red. Piotr Legutko, rozmawia odważnie i bezkompromisowo – nie zgadza się dość często ze swoimi rozmówcami, prowokuje ich i zaczepia. Owocuje to tym, że wypowiedzi bohaterów są nietuzinkowe, kontrowersyjne, łamiące ogólnie przyjęte schematy. I oto Lech Kaczyński, znany jako krytyk postkomunistycznego układu, mówi nam na pierwszych kartach książki, że „w Magdalence nie było żadnej zdrady, co mogę potwierdzić, bo byłem uczestnikiem tych obrad (...)”. Pojawiają się jednak dalsze wyjaśnienia – niekoniecznie znane opinii publicznej – wyjaśnienia zaskakujące, ale z pewnością szczere, konkretne i śmiałe. W takiej właśnie, łamiącej tabu konwencji, prof. Fedyszak-Radziejowska broni KRUSu przed likwidacją, a prof. Ryszard Legutko niemalże zabrania nazywania Krakowa miastem konserwatystów. Dalej znany socjolog Jarosław Flis uderza śmiało w jednomandatowe okręgi wyborcze, a Krzysztof Szczerski przekonująco broni... biurokracji?

Co nam się udało

Przytaczane powyżej, a także inne, wypowiedzi znanych specjalistów nie pozwalają Czytelnikowi utrwalać wiary w łatwe rozwiązania, w „złote środki” i populistyczne hasła. W ocenie powyższych stwierdzeń należy być jednak ostrożnym, bo wszystkie tezy osadzone są w konkretnym kontekście, a opierają się na głębokiej trosce o Polskę. W kontekście stanu polskiej nauki wywiad z prof. Łukaszem Turskim, fizykiem, stanowi poważną diagnozę działalności państwa w tym zakresie. Ten z jednej strony czarny obraz Polski rozjaśnia nieco rozmowa z ś.p. Tomaszem Mertą, który pełen był wiary w możliwość realizowania przez rozmaite instytucje ideałów „patriotyzmu jutra”. Także te wywiady, które dalekie są od wrzawy sejmowej, jak rozmowy z Anną Dymną, pedagogiem Jerzym Lackowskim, czy ks. Jackiem Stryczkiem (duszpasterzem środowisk biznesu), pozwalają żywić nadzieję, że wartościowe środowiska w Polsce mają szansę na zaistnienie i odnoszenie spektakularnych sukcesów. Czy więc zasadnym jest stwierdzenie, że prywatne inicjatywy nam się udały, zaś sprawy publiczne leżą prawie-że w gruzach?

Miłość własna i miłość ojczyzny

Na ten ostatni aspekt zwraca uwagę redaktor Legutko. Trudno uciec od konstatacji, że mamy swój złoty czas w historii i całkiem nieźle go wykorzystujemy. My, Polacy, choć niekoniecznie Polska jako państwo.

Dwóch rozmówców redaktora Legutko zginęło w tragedii smoleńskiej – Lech Kaczyński i Tomasz Merta. Może to przypadek, a może tylko subiektywne wrażenie jednego z czytelników, ale z wywiadów z tymi akurat dwoma panami, przebija największy optymizm wobec szans na naprawę państwa. Czy tak wielką cenę płaci się w Polsce za wiarę we własną Ojczyznę?

Jakub Maciejewski

Książka ukazała się właśnie w Wydawnictwie ARCANA. Można pytań o nią w księgarniach, lub zamówić w naszej księgarni internetowej.