Jeszcze orzeł biały żyje, 
Choć go czarny skubie, 
Niechno tylko i on wzrośnie, 
To się i odskubie,

A tymczasem niech swe szpony
Zaostrza w cichości, 
Pomści on się za zagony
Wydartej własności. 

Powyższe zwrotki nawiązują do „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”. Przypisywane są Stanisławowi Wodzickiemu i powstały przeszło dwadzieścia lat od chwili powstania dzieła Wybickiego. Podobnych utworów, które nawiązywały do Mazurka Dąbrowskiego było wiele. Od 1927 r. Mazurek to oficjalny polski hymn narodowy, który wybrzmiewa nie tylko przed meczami narodowej reprezentacji, ale podczas oficjalnych wizyt zagranicznych gości czy chociażby świąt o charakterze państwowym. Na kilka tygodni przed kolejną rocznicą Dnia Niepodległości zadajemy sobie pytanie: czy to święto może być, obchodzone w sposób radosny, jak chociażby w USA? Na to pytanie próbują m.in. odpowiedzieć organizatorzy akcji facebookowej „Dopisz zwrotkę do Hymnu”, którzy uruchomili specjalną podstronę, na którą można wysyłać swoje propozycje. Oto kilka z nich:

Pamiętamy co zostawił
nam Kmicic z Zagłobą
stary szlachcic dobrze prawił:
niewola chorobą!

lub:

Marsz marsz naprzód, nigdy na nic
Mamy Państwo nie ma granic
Nie ma szlachty roli chłopa
Są dopłaty w myśl Europa

O opinię w sprawie świętowania przez Polaków najważniejszych świąt spytaliśmy profesora Wiesława Jana Wysockiego z Instytutu Nauk Historycznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego: zapewne, gdyby dano nam za sąsiadów Kanadyjczyków i Meksykanów Polacy byliby jak za komuny najweselszym barakiem tak najbardziej kpiarskim narodem. Dano nam żyć między Niemcami a Rosjanami; w Międzywojniu obowiązywała teoria (a chyba i praktyka) dwóch wrogów, dziś obowiązująca jest teoria dwu miłości (…). W sprawie sposobu obchodzenia tego święta prof. Wysocki odsyła nas do „politycznych dawców”, którzy swoimi decyzjami politycznymi przyczyniają się do takich a nie innych emocji, jakie towarzyszą nam, chociażby podczas marszów niepodległości.

Poprawić Józefa Wybickiego? A może tylko uzupełnić?

Czy język i treść najważniejszej pieśni dla Polaków jest rzeczą żywą czy stałą? Czy wolno go modyfikować w dowolny sposób? Gdy w Warszawie i w innych miastach Polski przejdą pochody, a także odbędą się inne inicjatywy upamiętniające ten dzień warto pomyśleć także nad hymnem. Kreatywność młodych w internecie zaskakuje, nawet ich rówieśników. Dlaczego więc, zamiast kolejnego mema (kopiowane i modyfikowane obrazki ze śmiesznymi podpisami – przypis red.), nie mieliby stworzyć czegoś, co z jednej strony sprawi im radość, a z drugiej będzie formą świętowania odzyskanej niepodległości – słyszymy w wypowiedziach inicjatorów akcji „Dopisz zwrotkę do hymnu” która polega na przesyłaniu swoich propozycji do hymnu, z których najlepsze zostaną nagrodzone tuż przed Dniem Niepodległości pakietem patriotycznych publikacji.

Jak zaznaczają organizatorzy nie chcemy niczego burzyć, czy podważać istniejących już zwrotek. Ale jeśli ludzie, których dzielą dwa pokolenia, mają  często problem by się zrozumieć, to co się dzieje kiedy dzieli ich różnica ok. 10 pokoleń – jak w przypadku Hymnu Narodowego. Chcemy zmienić ten stan rzeczy oddając młodym głos, chcemy im pokazać, że z Hymnem nie jest jak z łaciną – on żyje i jest aktualny. Wybicki, pisząc Mazurka Dąbrowskiego, przelał na papier ówczesne marzenia i pragnienia Polaków, wspomniał o bohaterach tamtych czasów. Czy zwrotki, które napiszemy w 2012, rzeczywiście będą się diametralnie różnić? Tego nie wiemy, ale na pewno uczestnicy będą je porównywać. To skłoni ich nie tylko do refleksji nad współczesnością, ale i pozwoli lepiej zrozumieć naszą historię. I co ważne, uczcimy Święto Niepodległości – radośnie, kreatywnie, wnosząc coś od siebie – a tego chcielibyśmy Polaków nauczyć – mówi żywiołowo współorganizatorka akcji Weronika Zaguła, której Stowarzyszenie do Rzeczy powstało m.in. po to, by – jak sami piszą – walczyć z kompleksami Polaków.

Mniej państwa, więcej oddolnej inicjatywy

Potrzebę wprowadzenia nowego języka i poszukiwania nowych form wyrazu widzi również Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, który swym honorowym patronatem objął akcję Stowarzyszenia do Rzeczy „Dopisz zwrotkę do hymnu”. Program „Kontynuacja”, który został zapoczątkowany przez związek zrzeszający największą liczbę żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego otwiera się na młodych sympatyków, którzy podzielają misję i działalność ŚZŻAK, a nade wszystko utożsamiają się z jej etosem. Zadaniem nowych członków będzie odnalezienie owych nowych dróg wyrazu, które skutecznie dotrą z przekazem do młodszego odbiorcy. Cytowany już prof. Wiesław Jan Wysocki z UKSW nie widzi nic zdrożnego w popularyzowaniu wydarzeń historycznych, których forma i język dostosowane są do wrażliwości młodych ludzi. Bardziej odbiera on te inicjatywy w kategoriach przejmowania Państwa przez Naród. Tylko czy naród ma dość determinacji by przejąć na siebie te obowiązki?

Więcej o akcji „Dopisz zwrotkę do hymnu” na: www.facebook.com/DoHymnu

tekst: GAJ
fot: arch. własne