Zaczynamy ten numer od rozmów. W rozmowach szukamy zrozumienia naszej sytuacji – sytuacji rozbicia po smoleńskiej tragedii, po rozpadzie polityki polskiej – szukamy dróg wyjścia z tej sytuacji. Czy podpowiada nam coś doświadczenie historyczne? – pytamy o to profesora Wiesława Chrzanowskiego. Jak budować Archipelag Polskości – i z kim? – pytamy o to profesora Andrzeja Zybertowicza. To ostatnie pytanie przypomina o kwestii najważniejszej: jak odnajdywać porozumienie międzypokoleniowe – ponad podziałami, które wytworzyła szkoła III RP i jej mediów, magia globalizacyjnego otwarcia na nowy wspaniały świat, rozproszenie, dezorientacja?

Na pewno rozmowa jest pierwszym krokiem do porozumienia, bez którego nie uratujemy naszej wspólnoty kulturowej i politycznej. Dlatego młodzi twórcy Portalu Arcana rozmawiają w tym numerze ze swoimi rówieśnikami o tym, co może znaczyć polskość, jak dziś można zobaczyć jej wartość. By tę wartość, jej trwanie i przemiany w jej odkrywaniu lepiej rozumieć, łączymy w naszych rozmowach tutaj głosy Polaków z rocznika 1923, 1954, 1986, 1994…

[Już po oddaniu tego numeru do druku, dotarła do nas wiadomość o śmierci Profesora Wiesława Chrzanowskiego. Niecałe dwa tygodnie wcześniej, 17 kwietnia przysłał do nas list z autoryzacją wywiadu. Zakończył ten list wzruszającymi dla nas słowami: „Czuję się zaszczycony chęcią zaprezentowania w „Arcanach” mych myśli”. – To był oczywiście wielki zaszczyt dla nas, jakże teraz smutny, że nasze pismo stało się ostatnim miejscem publicznej refleksji Nestora polskiej polityki. Teraz rozmawia z Prymasem Tysiąclecia, może z Romanem Dmowskim, może z Jerzym Braunem, których w swoim ostatnim tekście tutaj wygłoszonym wspominał. Jak oni patrzą teraz na politykę polską dnia dzisiejszego? Nie wiemy, czy ich ona w wieczności obchodzi. Warto jednak pomyśleć o tej perspektywie – dalszego trwania, przedłużenia naszych rozmów, spojrzenia z zewnątrz na nasze tutaj obowiązki i spory. Może wzbogaci to nasze dyskusje – żyjących po tej stronie? Ośmielę się przypuszczać, że ś.p. profesor Wiesław Chrzanowski takiej bogatszej, głębszej rozmowy o sprawach polskich w Europie wciąż nam życzy…]

Ten numer poświęcony jest w znacznej części profesor Annie Pawełczyńskiej – z okazji jubileuszu Jej 90-lecia. Grupa znakomitych polskich socjologów składa Pani Profesor hołd, przypomnieniem znaczenia Jej studiów nad patologiami społecznymi, nad socjologią moralności, nad dziedzictwem polskim na Kresach. Wielkim honorem dla „Arcanów” jest, że zostały wybrane na miejsce tej deklaracji wierności najcenniejszemu dziedzictwu polskiej humanistyki. Dołączamy się do najserdeczniejszych życzeń dla Jubilatki i wyrazów głębokiego szacunku dla Jej dzieła.

Obszerny blok artykułów dedykowanych profesor Pawełczyńskiej ograniczył nieco część naszych stałych rubryk (musieliśmy w tym numerze wyjątkowo zrezygnować z działu recenzji) oraz liczbę planowanych wcześniej do numeru tekstów. Mamy jednak nadzieje, że przedkładany w tym zeszycie wybór spojrzeń na ten dziwny świat, w którym żyjemy – m.in. na wychodzące z cienia mafie, na obezwładniającą mózgi telewizję – wzbudzi zainteresowanie Czytelników. I zachęci do oporu, do intelektualnej i „organicznej” pracy nad tworzeniem i umacnianiem Archipelagu Polskości.

Andrzej Nowak