Od Redakcji

Bieżący numer dwumiesięcznika oddajemy do druku w dniu, w którym zaczyna się trzeci tydzień rosyjskiej agresji na Ukrainę, trzeci tydzień cierpienia i heroicznej walki Ukraińców o wolność. O wolność ich narodu - i wolność naszą: Polski, krajów Europy Środkowej oraz - bez przesady można tak powiedzieć - całego świata.

,,Arcana" nie są pismem bieżących analiz. Kiedy zbieraliśmy artykuły do tego numeru świat wokół nas wyglądał jeszcze w miarę normalnie. Nie potrafimy przewidzieć, co się zdarzy do czasu, gdy numer ten dotrze do Państwa rąk. Ale nie chcemy być podobni do wydawanego pod rosyjską cenzurą w Warszawie ,,Tygodnika Ilustrowanego", z którego przez cały rok 1863 można się było dowiedzieć wielu różnych rzeczy - prócz tej jednej, że właśnie w Polsce trwa Powstanie Styczniowe... (O tym pisze poniżej, za śp. Jarosławem Markiem Rymkiewiczem, Andrzej Nowak we wspomnieniu o Zmarłym Poecie). Dzielimy więc swoją świadomość na dwie części: jedną z nich śledzimy przebieg wojny i uczestniczymy w akcji pomocy narodowi ukraińskiemu, drugą poświęcamy naszym zwykłym, nie cierpiącym zwłoki zadaniom w pracy na rzecz kultury polskiej.

Mamy przy tym całkowitą pewność, że każda praca publicystyczna, historyczna czy literacka ma wartość tylko o tyle, o ile dotyczy świata realnego: tego, który naprawdę istnieje w przeciwieństwie do wyssanych z palca ideologicznych fantazmatów. Dlatego ,,Arcana" zawsze śledziły sytuację na Wschodzie i ostrzegały przed planami Putina. Tytułem jednego tylko przykładu warto tu przypomnieć artykuł Piotra Eberhardta z roku 2019 pt. ,,Klub Izborski i jego urojenia geopolityczne" (,,Arcana" nr 149) - artykuł, który precyzyjnie opisuje rosyjski plan nowego podziału terytorialnego Europy, ten plan, z którym Rosja rozpoczęła wojnę z Ukrainą w dniu 24 lutego 2022 roku.

Numer obecny dotyka bezpośrednio spraw rosyjskich i środkowoeuropejskich kolejnymi analizami Marka J. Chodakiewicaa i Tomasza Szczerbiny, a także artykułem o Bułgarii Marcina Sułkowskiego. Ale dramat dziejowy, którego uczestnikami są od trzech stuleci Polska, Rosja i świat Zachodu musi być postrzegany także w wielu innych wymiarach i kontekstach. Doskonale wiedzieli o tym zarówno śp. Jarosław Marek Rymkiewicz, który pisał o tym wielokrotnie jako historyk i jako pisarz współczesny, jak również śp. Jacek Trznadel, autor ,,Hańby domowej", a przy tym monografista zbrodni katyńskiej i rosyjskiej okupacji Lwowa w latach II wojny światowej. Opłakujemy odejście tych wybitnych pisarzy i naszych wieloletnich Przyjaciół, czując jednocześnie zobowiązanie, by w tym większym stopniu właśnie teraz powracać do ich mądrości i zapisu doświadczenia, które nam po sobie pozostawili.

Literaturą godną tego miana jest tylko to, co zachowuje powagę w obliczu takich wydarzeń, z jakimi mamy do czynienia obecnie. I w tym numerze chcemy Państwa przekonać, że Polska miała i ma również taką literaturę. Są to m. in. ci pisarze i dzieła, których i które próbuje wprowadzić lub przywrócić do obiegu szkolnego seria ,,Literatura i Pamięć", o czym piszą Krzysztof Dybciak i Janusz Gruchała. Jest to współczesna proza takich autorów, jak Wacław Holewiński czy powieść ,,Pułascy" Wojciecha Kudyby, której poświęcamy dwugłos recenzyjny. Jest to także powracająca w Roku Polskiego Romantyzmu twórczość wieszczów - polecamy z tej okazji artykuł Henryka Głębockiego prezentujący tło historyczne ,,Kordiana" : sprawę spisku koronacyjnego poprzedzającą wybuch powstania listopadowego.

Rosja stoi dziś nie tylko naprzeciw Ukrainy i - jak zawsze - naprzeciw Polski. Stoi też naprzeciw świata Zachodu. Zachód zaś musi zadać sobie pytanie, czy w obliczu zagrożenia znajdzie w sobie dość sił, by naprawić własne błędy i powstrzymać własny upadek. Piszą o tym poniżej Zbigniew Janowski i Stanisław Chyczyński. Rozwijamy też strategiczny dla Polski temat kondycji naszej nauki i szkolnictwa wyższego, co ,,Arcana" nie od dziś uważają za swój szczególny obowiązek. Czynimy to w cyklu ,,Zatruta humanistyka" i w ankiecie redakcyjnej z głosami profesorów: Wojciecha Polaka, Doroty Heck, Edwarda Malca i Janusza Gruchały, a także z godnym szczególnej uwagi esejem prof. Wawrzyńca Rymkiewicza, którego z radością witamy ponownie na naszych łamach. 

[DOFINANSOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO POCHODZĄCYCH Z FUNDUSZU PROMOCJI KULTURY - PAŃSTWOWEGO FUNDUSZU CELOWEGO]

Zapraszamy do naszej ksiegarni:

http://ksiegarnia.arcana.pl/glowna/251-arcana-nr-163-164.html