Prezentowana korespondencja posła saskiego w Warszawie Augusta Essena z ministrem spraw zagranicznych Saksonii Heinrichem Stutterheimem dowodzi, że król Stanisław August pełnił swój urząd tylko fikcyjnie, a władze w istocie sprawował ambasador rosyjski i Katarzyna II. Rzeczpospolita, pozbawiona wojska i mająca wadliwą konstytucję, której wbrew woli państw zaborczych nie wolno było zmienić, pogrążała się coraz bardziej w niemocy, a król nadaremnie szukał oparcia w Katarzynie II. Imperatorowa zaś miała na uwadze nie dobro Polski, ale wyłącznie cele zaborcze i konsekwentnie je realizowała. Rosji wystarczało, że miała uległego króla i grupę wpływowych magnatów gotowych na jej usługi. Korespondencja ta pozwala zrozumieć, jak tragiczne było położenie Rzeczpospolitej, z którą nikt z mocarstw europejskich się nie liczył, a większość dyplomatów skłaniała się ku tezie, że kiedy wszystkie nieporozumienia między Prusami a Rosją zostaną złagodzone - ostateczny los Rzeczpospolitej zostanie przypieczętowany i zniknie z mapy Europy.

Henryk Kocój (ur. 1931 w Oświęcimiu) - polski historyk, prof. dr hab. Związany z Instytutem Historii Uniwersytetu Śląskiego oraz Katedrą Humanistycznych Podstaw Kultury Fizycznej Akademii Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach. Zajmuje się historią nowożytną Polski i powszechną XVII i XVIII w. (w szczególności tematyką trzech rozbiorów Polski). Absolwent historii UJ (studiował w latach 1950-1954). Od roku 1980 profesor zwyczajny Uniwersytetu Śląskiego. Opublikował m.in. : Dyplomaci sascy o powstaniu kościuszkowskim; Zaborcy wobec Konstytucji 3 Maja; Prusy wobec powstania kościuszkowskiego; Od Sejmu Wielkiego do powstania listopadowego. Wybór materiałów źródłowych, artykułów i recenzji; Targowica i sejm grodzieński 1793 w relacjach posła pruskiego Ludwiga Buchholtza; Berlin wobec Konstytucji 3 Maja; Austria wobec Konstytucji 3 Maja; Plany II rozbioru Polski w polityce Berlina w latach 1791-1792; Dziedictwo Konstytucji 3 Maja.

http://ksiegarnia.arcana.pl/glowna/171-u-progu-konca-rzeczpospolitej-henryk-kocoj.html